KONUYU OKU
15. İLME TEŞVİK
İlme Teşvik

İLME TEŞVİK

 

1) Alak 1 / 597 -  Ey Resulüm! Besmele getirerek, Rabbinin adı ile (Kur’an’ ı) oku ki (her şeyi) o yarattı. 2) İnsanı bir kan pıhtısından yarattı. 3) Oku... Senin Rabbin nihayetsiz kerem sahibidir. 4) Ki O, kalem ile (yazıyı) öğretti. 5) İnsana bilmediği şeyleri öğretti. 6) Doğrusu (kâfir ve okumayan) insan azgınlık eder. 7) Kendini (sahip olduğu mal ile Allah’ tan) müstağni görmekle. 8) Muhakkak  (ey insan) nihayet Rabbinedir dönüş.

 

Müslüman oku emri ile;

      a) Kur’an, evren ve insanla ilgili tüm bilimlere Allah’ ın adını anarak başlamalı,

      b) Her şeyi yoktan var ettiğini ve insanı da kan pıhtısından yarattığını anlamalı,

      c) Bu ruhla okuyanı, düşüneni itibarlı ve ufuklu kıldığını izlemeli,

      d) Bu ruhla yazanı, plan yapanı tertipli ve düzenli yaşattığını görmeli,

      e) Okudukça Allah’ın verdiklerini itiraf etmeli, dönüşün Allah’a olduğunu unutmamalı,

      f) Bu nedenle ya okumalı ya da okuyanlardan dikkatle dinlemeliyiz.

 

Okumayan ve ilgilenmeyen okumadıkça azacaktır. Bu durumda:

      a) Özellikle mal, eş, dost ve akraba çokluğu ile gururlanacağını, ölümü unutacağını,

      b) Şeytan gibi kendini üstün göreceğini ve Allah’a karşı nankörlük yapacağını,

      c) Kur’an’ a ve müslümanlara karşı tenezzül bile etmeyen bir tavra gireceğini,

      d) Ve elinden gelirse namaza ve İslam’ ın gelişmesine engel olmaya çalışacağını,

      e) Böylece bu gurur ve azgınlıkla kendi kendisine ve çevresine büyük bir kötülük yapacağı anlaşılmaktadır.

 

Mü’minler müstağni ve engelleyici bir azgınlığa düşmemek ve korunmak için Kur’an okumaya ve Allah’ a götüren ilmi çalışmalara veya sohbetlere titizlikle devam etmelidirlar. Çünkü ilk emrin oku olmasından dolayı okudukça secdeye gider, secdeye gittikçe yücelerek Allah’a yaklaşırlar. Oku emrine rağmen kütüphaneler boşalıyor, eğlence yerleri ise doluyorsa bu manzara gafleti sergilemektedir. Halbuki insan okumakla kendine anlam kazandırmalı ve ömür fırsatını iyi değerlendirmelidir.

 

Not: Oku emrine karşı okumamak isyan olmasa da bir kusurdur. Bu doğrultuda okumayan insanlar kısa zamanda yaratılış amacından uzaklaşmakta yukarıda belirttiğimiz gibi azgınlaşmaktadır. Örneğin;

      a) İsrail oğullarının 40 gün başıboş ve nasihatsiz kalmaları ile buzağıya tapmaları,

      b) Bazı zengin insanların Karunlaşması,

      c) Liderse firavunlaşması gözlenmiştir.

      d) Bunlardan da anlaşılacağı üzere insanlar daima tahrip edilmiş kitapları değil erimemek için öncelikle Kur’an’ ı araştırmalı ve bu konudaki etkinliklere ölünceye kadar katılmalı, hem ilgi duymalı hem de ilgi odağı olmalıdır.

 

2) Bakara 31 / 5 - Allah Hz. Âdem (as)’ a bütün isimleri öğretti...

 

Çeşitli düşünce akımları tarafından iddia edildiği gibi;

      a) Kuşa öten, kuzuya meleyen, suya akan vs. isimlerinin verilmesi tarihin bir ürünü olarak oluşmamıştır.

      b) Evrendeki tüm nesnelerin isimleri aslında Allah tarafından Hz. Âdem (as)’ e öğretilmiş olan isimlerdir.

 

Not: Hz. Âdem kendisine Allah tarafından lütfedilen bu ilimle meleklerin bile kendisine tazim etmesine mazhar olmuştur.

 

3) Hac 3 / 331 - İnsanlardan kimi de vardır Allah’ ın dini hakkında bir bilgisi olmadığı halde mücadele eder de her inatçı şeytana tabi olur.

 

Bazı insanlar;

      a) İslam’ ı araştırmadan ve kulaktan duyma yarım bilgilerle İslam’ i konularda tartışarak şeytana tabi olurlar.

      b) Hâlbuki bu duruma düşmemek için ya araştırarak ya da iyi bilenlere sorarak hareket etmelidir.

 

4) İsra 36 / 284 - Hakkında bilgi sahibi olmadığın bir şeyin ardınca gitme, çünkü kulak, göz ve kalp bunların hepsi ondan sorumludur.

 

Kur’an;

      a) Kulak, göz ve kalbin sorumlu tutulacağını bildirmektedir.

      b) Bu nedenle bilmeden, araştırmadan, körü körüne hiçbir konunun, insanın ve ideolojinin ve ideoloji sahibinin peşinden gidilmemesini emretmektedir.

 

5) Enam 59 / 133 - ...Yaş ve kuru ne varsa hepsi apaçık bir kitaptadır.

 

Her şeyin ne maksatla yaratıldığı ve program dışı hiçbir şeyin yaratılmadığı, her çağa hitap eden, dünya ve ahirette mutlu edecek her şey doğrudan veya dolaylı olarak vahiy yolu ile açıklanmıştır. Bunların ne olduğunu araştırmak ve bulmak da âlimlerin görevidir.

 

6) Enam 116 / 141 - Yeryüzünde bulunanların çoğuna uyacak olursan seni Allah’ ın yolundan saptırırlar. Onlar zandan başka bir şeye tabi olmaz, yalandan başka söz de söylemezler.

 

Hayati kararlarda;

      a) Çoğunluğun gittiği yolu değil vahyi araştırıp tercih etmelidir.

      b) Çünkü cahil bir çoğunluk genellikle kulaktan dolma hurafe bilgilerle, zan, yalan, aşırı hırs veya alışkanlıklarla oluşturulan töre, adet ve geleneklere tabii olarak boş iddialarla, bitmez tükenmez isteklerle, inatla, bazen de kışkırtıcılara uyarak Allah’ ın yolundan ayrılmaktadırlar.

      c) Sapıtmamak için kör bir güç olan ve bâtıla dalan ibadetten habersiz kalabalığa girmemelidir.

           

7) Nahl 43 / 271 - ... Eğer bilmiyorsanız (hakiki Tevrat, İncil veya Kur’an’ ı bilen) ilim ehline sorunuz.

 

Müslümanlar aralarındaki sorunlarını;

      a) Allah ve Resulünün açıklamalarına göre çözmeli,

      b) Bilgide yetersiz kaldıklarında ise alimlere sormalıdırlar.

 

8) Cuma 5 / 552 - Tevrat’ la yükümlü tutulup da onunla amel etmeyenlerin durumu, ciltlerle kitap taşıyan merkebin durumu gibidir, Allah’ ın ayetlerini yalanlamış olan kavmin durumu ne kötüdür, Allah zalimler topluluğunu doğru yola iletmez.

 

Müslüman Kur'an-ı;

      a) Sadece bir kültür ve düşünce edinmek için değil hükmetmek ve amel etmek için okumalıdır

      b) Yoksa taşınan önemli mi, önemsiz mi, veya ne taşıdığını ve nereye götürdüğünü bilmeyen merkebin durumuna düşer.

 

9) Maide 105 / 124 - Ey iman edenler! Nefislerinizi düzeltmek üzerinize bir borçtur, siz düzelip doğru yolda bulunduktan sonra yolunu şaşıranlar size zarar veremez. Hepinizin dönüşü nihayet Allah’ a dır. Artık ne yapmış olduğunuzu o size haber verecektir.

 

Müslümanlar;

      a) Edindiği ilimle orantılı olarak kendilerini düzeltmek ve adam etmekle sorumludurlar.

      b) Kişilikleri oluşmuşsa kimse onları saptıramaz

      c) Eğer saptırılıyorsa hem daha düzelmemiş hem de kişiliği ve kimliği oluşmamıştır. 

 

10) Muhammed 17 / 507 - (İman etmekle) hidayeti kabul edenlere gelince (onlar seni her dinledikçe) Allah onların hidayetini artırmakta ve kendilerine takvalarını ilham etmektedir.

 

Müslüman her nasihat dinlediğinde Allah’ ın hidayetini düşünmeli ve daha takva olmaya çalışmalıdır.

 

11) Bakara 249 / 40 - Allah dilediğine faydalı bilgi (hikmet) ihsan eder, kime de hikmet verilmişse muhakkak ona çok hayır verilmiştir, bu ayet ve öğütleri ancak olgun akıl sahipleri düşünürler.

 

Allah kime hikmet vermişse;

      a) Onda itici bir özellik kalmamıştır,

      b) Aksine bilgi derinliği, hayâ, sevgi, saygı, huzur ve sükûnet oluşmasıyla sempatik bir görüntü oluşmuştur.

 

12) İsra  107 / 292 - De ki: Ona ister inanın ister inanmayın, bu Kur’an’ dan önce kendilerine ilim verilenler, Kur’an kendilerine okununca hemen secde ederek yüz üstü yerlere kapanırlar. 108) Ve kendilerine ilim verilen bu kişiler şöyle derlerdi: Rabbimizi noksan sıfatlardan tenzih ederiz, Rabbimizin vaadi kesinlikle yerine gelecektir 109) Ağlayarak yüz üstü yere kapanırlar. Bu onların derin saygısını artırır.

 

Eski ümmetlerden bu yana gerçek ilim sahipleri;

      a) Kur’an’ ı dinleyince saygıyla yüz üstü secdeye kapanırlardı,

      b) Dualarında da;

                  a) Ya Rabbi seni eksikliklerden tenzih ederiz,

                  b) Senin vaadin gerçektir diyerek ağlayarak yere kapanırlar, 

                  c) Ve saygılarını artırırlardı.

      c) Bizler de bu özellikleri tekrar tekrar düşünmeli, dua ve salih amellerle bu özellikleri kazanmaya çalışmalıyız.

 

13) Taha 114 / 319 -  ... Allah’ ım benim ilmimi artır de...

 

Eğitim öğretim ve tebliğ ile uğraşanlar;

Bu duayı yaparak Kur’an’ da açık veya dolaylı olarak bildirilen ayetlerle varlık, hukuk, siyaset, psikoloji, sosyoloji, astronomi, botanik, ekonomi ve ihtiyaç duyulan diğer konulardaki ayetler üzerinde tez çalışmaları yapmalıdır ki bu emirler yerine getirilebilsin.

 

14) Sebe 6 / 427 - Kendilerine bilgi verilenler Rabbinden sana indirilenin (Kur’an’ ın) gerçek olduğunu bilirler, Kur’an’ ın mutlak galip ve övgüye layık olan (Allah’ ın) yoluna ilettiğini görürler.

 

Kur’an’ ı nüzul sebepleri ile tam olarak araştıranlar;

      a) Onun gerçekten bir vahiy olduğunu,

      b) Allah’ ın yoluna götürdüğünü anlarlar.

 

15) Fatır 28 / 436 - ... Allah’ tan kulları içinde ancak (kudret ve azametini bilen) âlimler korkar.

 

Kur’an’ ı derinlemesine araştıranlar Allah’ ın kudret ve azametini görerek gerçekten onun sevmemesinden korkarak huşu içinde yaşarlar.

 

16) Mücadele 11 / 542 - Kendilerine ilim verilenler için ise (cennette) dereceler vardır...

Âlimlerin ilmi ve ihlâsı arttıkça cennetteki dereceleri de yükselmektedir. 

 

17) Araf 199 / 175 - Sen bağışlama yolunu tut, iyiliği emret ve cahillerden yüz çevir.

 

Müslüman;

      a) Kusurları bağışlama,

      b) İyiliği emretme ve kötülüğü engelleme yolunu tutmalı,

      c) Allah’ ın rızasını isteyen insanlara zaman ayırmalı. Bir türlü gelişme özelliği olmayan şartlanmış, kalıplaşmış cahil yöneticilere de mesafeli durmalıdır,

 

Örneğin

      a) Haram ve helal sınırlarını gözetmeyen, 

      b) Olur olmaz mahrem meselelere bile karışan,

      c) Zamanını boşa harcatan kişilerden uzak durmalıdır.

      d) Şirk ve küfür ehli kim ve hangi makamda olursa olsun gittiği yolu takip edilmemelidir.

 

18) Sad 29 / 454 - Bu, ayetlerini iyice düşünsünler ve akıl sahipleri öğüt alsın diye sana indirdiğimiz mübarek bir kitaptır.

 

Kur’an;

      a) Anlaşılmadan sırf okumuş olmak için okunan değil

      b) Bilakis aklını iyi kullananların düşünüp öğüt alması için indirilmiştir.

 

19) Ankebut 49 / 401 - Fakat o Kur’an, kendilerine ilim verilmiş kimselerin (âlimlerin ve hafızların) kalplerinde ışıldayan apaçık ayetlerdir. Bizim ayetlerimizi ancak zalimler inkâr eder.

 

20) Zümer 9 / 458 - De ki: Hiç bilenler ile bilmeyenler bir olur mu?

 

Küfür ve cehalet karanlığı, iman ve ilim de aydınlığı temsil ederek birbirinden farklı olması gibi bilenlerle bilmeyenler de birbirinden farklıdır.

 

21) Bakara 145 / 21 - ... Sana gelen ilimden sonra eğer onların arzularına uymuş olsaydın, işte o zaman kesinlikle zalimlerden olurdun.

 

İlme çalışan;

      a) Hz. Peygamberimiz gibi nefis terbiyesi de yapmalıdır,

      b) Hem ilim hem de ahlaksızlık birlikte olursa bu tavır, ilme ihanet ve zulüm olduğundan kötü bir örnek olur ki Allah böylelerine zafer ve itibar vermez.

      c) Oysa ilim artıkça günahlara olan mesafe de artmalıdır.

 

Not: Unutmamalıdır ki sahip olunan bir ilim eğer bir âlimi günahlardan ve haramlardan koruyamıyorsa cehennemden de koruyamayacaktır.

 

22)  T. Muhammediye S 65 Enes bin Malik  (r.a)’ den Peygamber (sav) şöyle buyurdu: İlim talep etmek erkek kadın her müslümana farzdır.

 

İlim istemek ve çalışıp elde etmek Allah’ ın hudutlarını çiğnemeden her erkek ve kadına Allah’ ın bir emridir.

 

İlme mi çalışalım, yalnız sohbetlere mi devam edelim yoksa kendimizi sadece ibadete mi verelim? diye kararsızlığa düşenler aşağıdaki Hadisi Şerif’ e dikkat etmelidir.

 

23) T. Muhammediye S 79 Ebu Hureyre (r.a)’ den Peygamber (sav) şöyle buyurdu: Allah’ a, yine Allah yolunda din bilgisinden daha üstün bir şeyle ibadet olunmamıştır. Bir din bilgini (fakih) şeytan üzerine bin tane abidten daha şiddetlidir. Her şeyin bir direği vardır. Bu dinin de direği gerçek din bilgini olanlardır.

 

Dikkat edersek; bu hadiste ilmin ve âlimin ne kadar önemli olduğunu anlamaktayız.

 

24) 250 Hadis S 199 ( Bezzâr ve Taberâni ) Ebû Bekir ( r.a )’ dan Peygamber (sav) şöyle buyurdu: Ya âlim, ya öğrenci, ya dinleyici ya da (muhip) bu işleri seven ol, beşincisi olma helak olursun.

 

H. Ş. göre müslüman;

      a) Ya âlim,

      b) Ya sürekli öğrenici,

      c) Ya bu âlim ve öğrencilerin araştırmalarını dinleyici,

      d) Ya bu âlim ve öğrencileri seven ve destekleyen olmalıdır,

      e) Kesinlikle bunların dışında olmamalıdır yoksa büyük bir ziyana sürüklenir.

 

      25) R. Salihin C 3 - S 127 - No 1386 ( Tirmizi ) Enes (r.a)’ den Peygamber (sav) şöyle buyurdu: İlim öğrenmek için yola çıkan kimse ( evine ) dönünceye kadar Allah yolundadır.

 

       H. Ş. göre ilim öğrenmek için yola çıkan kimse evine dönünceye kadar Allah yolunda olduğu için bunu ömür boyu sürdürmelidir.

 

NİÇİN İLME ÇALIŞMALIYIZ? SORUSUNA

BU AYETLER VE HADİSLER IŞIĞINDA CEVAPLAR

 

1) Allah’ ın ilk emri “oku” olduğu için,

2) İnsanın yaratılışını anlamak için,

3) Allah’ ın kerem ve lütuflarını görebilmek için,

4) Kalemle yazmayı ve bilmediği şeyleri öğrettiği için,

5) Mal ve kulaktan dolma bilgiler ile insanlara karşı tenezzülsüz ve ihtiyaçsız gururlu bir tavra girmemek için,

6) Son dönüşün Allah’a olması nedeniyle iyi hazırlanabilmek için,

7) Allah’ ın Hz. Âdem’ e öğrettiği isimleri araştırmak için,

8) Din hakkında bilgisizce ileri geri konuşarak şeytana tabi olanlar arasına girmemek için,

9) Bir bilgiyi bilerek kabul etmek veya bilinçli olarak reddetmek için,

10) Yaş ve kuru her şeyin kitapta belirtildiğini görmek veya sezmek için,

11) Cahil çoğunluğa uyup sapıtmamak için,

12) Bilmediğimizi bilenlere soracak seviyeye ulaşmak ve gelişmek için,

13) Bildiği ile amel etmeyerek kitap yüklü merkebe benzetilenlerden olmamak için,

14) Nefsimizi düzelterek sapıtanlara uymamak için,

15) Allah’ ın hidayetini arttırdığı ve takva ilham ettiği kulları arasına girmek için,

16) İlim ve hikmetle kendisine çok şey verilenler arasına girmek için,

17) Kendilerine ilim verilip de Kur’an okununca secdeye kapanan, Allah’ ı eksikliklerden tenzih eden ve yüzüstü kapanıp ağlayan ve her geçen gün saygıları artan kullarını anlamak ve onların yolundan gidebilmek için,

18) İlmimiz yetersiz kalınca Allah’ tan çalışma gücümüzü ve bilgimizi arttırmasını istemek için,

19) Kur’an’ ın gerçek olduğunu ve doğru yola ilettiğini görenlerden olmak için,

20) Allah’ tan gereği gibi korkmak için,

21) Cennette ilim sahiplerine ayrı birer derece verildiği için,

22) Bağışlama yolunu tutup iyiliği emretmek ve aşırı cahilleri tanıyıp onlardan yüz çevirebilmek için,

23) Allah’ ın ayetlerini düşünüp öğüt alabilmek için,

24) Kur’an ayetlerinin kalbimizde ışıldaması için,

25) Bilenlerin bilmeyenlerden üstün olduğu için,

26) İlim öğrenmenin farz olduğu için,

27) Âlimlerin toplumu ayakta tutan bir görevleri olduğu için,

28) Âlimlerin, öğrencilerin, dinleyicilerin ve bunları sevenlerin kurtulacağı ve bunların dışında kalarak helak olanlar arasına girmemek için,

29) İlim için yola çıkmanın Allah yolunda bir gösterge olmasından dolayı ilme mutlaka ve mutlaka çalışmalıyız.

 

Sonuç olarak Allah’ ın hayır dilediği kimselerden olmak için mutlaka ilim sahibi olmaya çalışmalıyız.